GİRİT HAKKINDA...

ANTİKYTHERA


ANTİKYTHERA (fr. Anticythere; ital. Cerigotto), Kythera ve girit arasında bir yunan adacığı; 250 nüf. 1901′de bu ada yakınında, eski çağlarda batmış bir gemi kalıntısından büyük sanat değeri olan hazineler çıkartıldı. (L)



AUKSESİA

AUKSESİA, giritli genç kadın. Damia ile birlikte Troizen’e gitti, bir ayaklanma sıra*sında onunla birlikte tesadüfen taşa tutula*rak öldürüldü. Sonradan iki kurbanın hatı*rasına sunaklar yapıldı. Bunlar çoğu zaman Demeter ve Persephone ile karıştırılmıştır.



AGELAİ

AGELAİ, eski girit’te delikanlı dernekleri. Yaşları on altı-yirmi arası olan üyeler bir*likte yemek yer, beden ve askerlik eğitimi görür, hemen daima bir arada yaşar ve sıkı bir disiplin altında tutulurlardı,





ADRASTEİA

ADRASTEİA. Yun. mit. giritli peri kızı. Çocuk Zeus’un bakımına memur edilmiş, daha sonra adı Nemesis’in adiyle birleşmiş*tir. Kaçınılmaz adaleti temsil eder.





ABDÜLEZEL PAŞA Mirliva

ABDÜLEZEL PAŞA Mirliva, ünlü türk kumandanı (Konya 1831-Alasonya 1897). Askerliğe 16 yaşında er olarak girdi, 12 yıl sonra subay oldu; 1853-1856 Kırım seferine, Karadağ hareketine ve Girit ayaklanmaları*nın bastırılması için yapılan çarpışmalara katıldı.





1876 Osmanlı-Sırp savaşında Aleksinac muharebesinde dikkati çekti; 1877-1878 Osmanlı-Rus harbinde Plevne savun*masının kahramanları arasında yer aldı ve Plevne madalyası kazandı. Bundan sonra sırasıyle rütbeler alarak 1887′de mirlivalığa kadar yükseldi. 1897 Osmanlı-Yunan harbi*ne Alasonya ordusunun 2. Tümen 2. Tugay kumandanı olarak katıldı ve hudut muharebelerinde askerleriyle omuz omuza dövüşür*ken Pınartepe’de şehit düştü. O tarihlerde Osmanlı imparatorluğunun bir vilâyeti olan Manastır ilinin hemen yunan hududu ya*kınlarındaki Alasonya ilçesinde gömüldü





ABDÜLAZİZ MECDÎ

ABDÜLAZİZ MECDÎ, şair (Balıkesir 1865 -?). Balıkesir, Girit ve İstanbul’da edebiyat hocalığı yaptı. Meşrutiyet’te Kayseri millet*vekili oldu





ABDURRAHMAN ABDİ PAŞA

ABDURRAHMAN ABDİ PAŞA, osmanlı idaresinde son Budin valisi (?-Budin 1686). Yeniçeri ocağından yetişti, önce kulkethüdası, sonra yeniçeri ağası oldu.





Girit savaş*larında (1671) gösterdiği kahramanlığa kar*şılık vezirlikle mükâfatlandırıldı. Fazıl Ahmed Paşanın Lehistan seferine katıldı (1672). 1674′te Bağdat, 1676′da, isyan çıkan Mısır valiliklerine gönderildi. Sonra Bosna valisi, Kamaniçe ve Budin muhafızı olarak Engürus serdarlığına getirildi; aynı yıl içinde Halep valisi oldu.



Ancak ikinci defa Budin valiliğine getirildiği ve Budin’i muha*faza gayesiyle Avrupalılara karşı savaştığı sırada şehit düştü. Macarlar, şehit olduğu yere sonradan bir kitabe koydular. Kahraman, cömert, aynı zamanda rint meşrep bir vezirdi. Bağdat’ta bulunan bazı tarihî bina*ları tamir ettirmiştir.





ABADYOT veya ABADİYUN

ABADYOT veya ABADİYUN, eski Sarasin korsanları. İspanya islâmlarındandır. IX. yy.’dan itibaren Girit’te İda dağının gü*neyine yerleşerek, çiftçiliğe başlamışlar*dır,

SAMİH HASAN PAŞA


SAMİH HASAN PAŞA, türk kumandanı ve devlet adamı (İstanbul 1830 – ay.y. 1890). Mehmed’ Kâmil Paşanın oğlu.





Harbiye’de okudu, erkânıharp oldu (1852), ferik rütbe*sine yükseldi (1864). 6. Ordu erkânıharp reisi (1868), zaptiye nazırı (1871), aynı yıl vezirlik rütbesiyle 3. Ordu müşiri, bahriye nazırı, 4. Ordu müşiri, Erzurum valisi, Girit valisi (1876), ikinci defa 4. Ordu mü*şiri (1878), Diyarbakır valisi, ikinci defa Erzurum valisi oldu





SAKHLİKİS (Stephanos)

SAKHLİKİS (Stephanos), XV. yy. so*nunda yaşamış giritli yazar. Graphai kai Stikhoi kai Hermeneiai (Yazılar, Mısralar, Yorumlar) ve Graphai kai Stikhoi kai Her*meneiai eti kai Aphegeseis (Yazılar, Mısra*lar, Yorumlar ve Anlatılar) adlı iki eseri vardır; bu eserlerde tenkitler ,yaparak ve öğütler vererek devrinin âdetlerini anlatır.





SAGİTTARİUS

SAGİTTARİUS i. (lat. sagitta, ok’tan «ok*çu» anlamında k.). Esk. Rom. Roma ordu*sunun yardımcı birliklerinde okçu. (Başlan*gıçta sagittarius’lar, özellikle giritli ücretli askerlerdi. Romalı okçu yoktu. Buna kar*şılık roma ordusu bu iş için Numidia’lıları, Suriyelileri, Asyalı ve Trakyalıları kulla*nırdı. Bunların bazıları süvariydi.)





ROMANOS II (939-962)

ROMANOS II (939-962), Doğu imparato*ru (959-963), Konstantinos VII ile Helene Lekapene’nin oğlu.





Babası tarafından özen*le yetiştirildi, ama havaî tabiatlı bir insan olduğundan, çevresinin de etkisiyle av ve zi*yafetlerden başka bir şeyle ilgilenmedi, dev*letin yönetimini karısı Theophano’ya bıraktı. Romanos’un saltanatı sırasında ha*dım Bringas sert bir siyaset güttü, Nikephoros Phokas da Araplardan Girit’i (961) aldı ve Halep’i zaptetti.





RİFAT EFENDİ Yağlıkçızade (Ahmed)

RİFAT EFENDİ Yağlıkçızade (Ahmed), türk ansiklopedicisi (istanbul, ? – ay.y. 1894). istanbul’da maliye öğrenimi gördü. Bahriye muhasebecisi, idarei bahriye reisi, girit, İzmir, Selanik defterdarı oldu. Son görevi muhasebatı atika muhasebeciliğiydi. Eserleri: Lügati Tarihiye ve Coğrafiye (Ta*rih ve Coğrafya Lügati), Nakdüt – Tevarih (Tarihlerin Tenkidi).





RIZA PAŞA

RIZA PAŞA, türk devlet adamı (istanbul 1844 – ay.y. 1920). Divan efendisi olan Lefkeli Emiroğlu Şükrü Efendinin oğlu. öğrenimi*ni Harbiye’de bitirdi ve orduya mülâzım rütbesiyle katıldı (1866).





Şumnu, Girit ve Rume*li’nin çeşitli yerlerinde görev yaptı. Hersek ayaklanmasında, Karadağ ve Rus (1877-1878) savaşlarında yararlık gösterdi. Bir süre Rus*ya’da esir kaldı. Dönüşünde Edirne fırkası kumandanlığına getirildi (1883). Abdülhamid II’nin Yıldız sarayında muhafızlığını yapan

arap, kürt, arnavut asıllı askerler arasında kargaşalık ve anlaşmazlık çıkınca, bunu düzeltmek için istanbul II. fırka kuman*danlığına tayin edildi (1866). II. Fırkanın görevi saray muhafızlığıydı. Bu görevde onyedi yıl kaldı.



Gazi Osman Paşa ölünce müşir rütbesiyle seraskerliğe getirildi. Türk-Yunan savaşı onun zamanında oldu. Sa*vaşta gösterdiği başarılar yüzünden Abdülhamid II’nin güvendiği kişiler arasına gir*di. İkinci Meşrutiyetin ilânından (1908) son*ra rütbeleri geri alındı.

Eseri: Hulâsa-i Ha*tırat (Hatıraların özü).

ALINTIDIR..